Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Dân tộc - miền núi

28 Tháng Ba 2024

“Mai này ai giữ nhịp đánh chiêng”!

Thứ Sáu 19/01/2018 | 10:26 GMT+7

VH- Đó là trăn trở khôn nguôi của già làng K’Mẻo, người dân tộc K’Ho (trú tại xã Gia Bắc, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng).

 Các già làng trăn trở cồng chiêng đang bị mai một

Ông lo lắng điệu múa chiêng sẽ mai một nên ngày ngày ông đi biểu diễn cồng chiêng khắp thôn xóm. Thông qua các buổi diễn cồng chiêng ông muốn mọi người giữ gìn những điệu múa cồng chiêng cho hậu thế. Hiện nay, trong nhà ông còn lưu giữ trên 10 bộ cồng chiêng có niên đại hàng trăm năm.

Từ nhiều đời nay, cồng chiêng là loại nhạc cụ độc đáo, làmón ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống đồng bào các dân tộc Tây Nguyên, trong đó có đồng bào K’Ho. Thấm nhuần điều đó nên già làng K’Mẻo ngày ngày đi khắp nơi sưu tầm chiêng quý, nhiều bộ chiêng quý được ông mua về lưu giữ tại nhà mình. Hiện ông là thành viên của đội cồng chiêng xã Gia Bắc, thường xuyên tham dự các cuộc thi cồng chiêng do huyện tổ chức. Mỗi khi thôn, xã cóđám cưới, hay các nghi lễ thờ cúng quan trọng ông đều góp mặt, biểu diễn cồng chiêng.

Ông K’Mẻo cho biết: “Biểu diễn cồng chiêng là đam mê từ thuở nhỏ, qua các buổi biểu diễn tôi muốn giới thiệu với nhiều người biết vềvăn hóa của dân tộc mình. Trong nhà tôi hiện nay có10 bộ chiêng quý, tôi luôn trân trọng như là báu vật, mỗi bộ chiêng đều gắn với nhiều câu chuyện hấp dẫn, ly kỳ”.

Cầm cái chiêng lớn trên tay, ông K’Mẻo vừa đánh, vừa tâm sự: “Những cặp chiêng này chẳng biết cótự bao giờ, chỉ biết đây là vật thiêng được lưu truyền từ đời tổ tiên và cũng từng theo tôi suốt những tháng ngày trai trẻ đến tận bây giờ. Với K’Mẻo, cồng chiêng phát huy vai trò và ý nghĩa là khi biết cách kết hợp theo bộ và chơi vào những dịp quan trọng trong buôn làng. Nhiều người thoạt nhiên nhìn vào tưởng chiêng là vật vô tri, nhưng khi có bàn tay con người tác động nó phát ra thứâm thanh mê hoặc, nhạc cụtrởnên sống động”.

 Già làng K’Mẻo bên bộ cồng chiêng quý của dân tộc K’Ho

Tại Lâm Đồng nhiều người lớn tuổi như già làng K’Mẻo vẫn giữ nguyên được những phong tục truyền thống của người K’Ho. Nhưng thếhệ trẻ bây giờ thường lãng quên điều đó, họ chỉ quan tâm đến phát triển kinh tếhằng ngày. Do đó, văn hóa ngàn đời của cha ông ngày càng bị mai một. Già làng K’Mẻo chia sẻ: “Cồng chiêng đối với bọn trẻ bây giờ chỉ là khối sắt mà thôi. Trước đây, nhà nào cũng có, ít thì một bộ, nhiều thì 3, 4 bộ. Cách đây 6 năm mình đểdành tiền mua cặp chiêng này. Nhiều người lúc ấy chẳng còn muốn giữ trong nhà nữa nên bán đi. Mình nhìn mà tiếc lắm nên dành dụm tiền mua, tiếc là không thểmua được nhiều, chỉ có 10 bộ thôi”.

Ánh mắt đượm buồn, già K’Mẻo nói tiếp: “Thanh niên bây giờ thích nhạc hiện đại hơn tiếng cồng chiêng. Mình có dạy nó cũng không chịu học, mình buồn lắm. Là văn hóa cha ông thì phải giữ nguyên vẹn, sau này lúc cưới hỏi, cúng mùa cótiếng chiêng thêm vui thôn xóm. Cứ như lớp trẻ bây giờ thì mai này lấy ai đánh chiêng. Mình và Trưởng thôn từng vài lần lên kếhoạch đểtruyền dạy cho lớp trẻ nhưng vẫn chưa cónhiều người học đánh chiêng”.

Trước đây, cồng chiêng thường được sử dụng trong các lễ hội truyền thống, ma chay, cưới hỏi của đồng bào. Trong đó, lễ cúng Mừng lúa mới (Nhô lềr bong), là dịp bà con mình tạ ơn Yàng sau một năm làm việc vất vả, thóc lúa đầy kho, dân làng được bình yên. Dân làng nổi chiêng trống lên, rót rượu cần mời khách, mọi người cùng nhau nhảy múa suốt đêm. Đối với người K’Ho, lúa nước là cây trồng chủ yếu và lâu đời. Lễ Mừng lúa mới vì thế giữ vai trò quan trọng, như một nghi thức chào đón năm mới (sau khi mùa màng đã thu hoạch xong). Tuy nhiên, hiện nay, khi chuyển đổi sang các loại cây trồng phù hợp hơn như bắp, cà phê thì không còn nhiều địa phương giữ được nghi lễ văn hóa truyền thống này.

Theo lời già làng K’Mẻo, cách đây vài năm, ông và một sốhộ trong thôn vẫn dành một khoảnh đất nhỏ trong vườn gần nhà trồng lúa để hằng năm tổ chức Mừng lúa mới, như một cách đểnhớ về nguồn cội. Còn bây giờ, dù không có điều kiện để trồng lúa nhưng những người dân ở đây vẫn tổ chức cúng mừng lúa mới trên rẫy bắp, rẫy cà phê đểtưởng nhớ và cảm ơn Yàng đã cho mùa vụ bội thu. Trong tiệc mừng lúa mới, mừng mùa màng bội thu điệu múa cồng chiêng lại vang lên lúc vui nhộn dồn dập, lúc thánh thót vang xa. Tuy nhiên, hiện các điệu múa chiêng ngày càng ít dần theo cuộc sống hiện đại.

“Cứ như cuộc sống hiện nay, mai này thếhệ chúng tôi không còn, không biết người dân K’Ho còn biết đánh chiêng không? Một số nghi lễ ngày càng được tổ chức một cách đơn giản, nhiều lúc chỉ còn là hình thức”, ông K’Mẻo lo lắng. 

 ​Thanh niên bây giờ thích nhạc hiện đại hơn tiếng cồng chiêng. Mình có dạy nó cũng không chịu học, mình buồn lắm. Là văn hóa cha ông thì phải giữ nguyên vẹn, sau này lúc cưới hỏi, cúng mùa có tiếng chiêng thêm vui thôn xóm. Cứ như lớp trẻ bây giờ thì mai này lấy ai đánh chiêng. Mình và trưởng thôn từng vài lần lên kế hoạch để truyền dạy cho lớp trẻ nhưng vẫn chưa có nhiều người học đánh chiêng.

(Già làng K’MẺO)

Xuân Hướng

 

Print
Tags:

Video

© BÁO ĐIỆN TỬ VĂN HÓA
Cơ quan chủ quản: Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch Giấy phép
Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19-08-2016
2018 Bản quyền thuộc về Báo Văn Hóa. Ghi rõ nguồn "Báo Văn Hóa" khi phát hành lại thông tin
Liện hệ quảng cáo: 024.22415051

Tổng biên tập: CHU THỊ THU HẰNG
Phó tổng biên tập: LƯƠNG TRUNG HIẾU
Phó tổng biên tập: PHAN THANH NAM
Tòa soạn: 124 Nguyễn Du, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top